Warmtepompen in de tuin: techniek, regelgeving én ontwerp in balans
Wanneer je cv-ketel tegen het einde van zijn levensduur loopt, komt de vraag vanzelf bovendrijven: maak ik de overstap naar een warmtepomp?
Een warmtepomp betekent van het gas af. Dat is prettig voor het klimaat, maar ook voor je portemonnee. Zeker wanneer je dit combineert met zonnepanelen en (deels) je eigen energie opwekt om je huis te verwarmen.
Als tuinontwerper neem ik je in dit artikel mee langs drie onderwerpen die in de praktijk altijd samenkomen:
- Het design: mijn ervaring met het inpassen van een warmtepomp als onderdeel van een goed tuinontwerp.
- Regelgeving, vergunningen en geluid: wat mag of moet je rekening mee houden in de tuin
- De besparing: mijn eigen ervaring met het gasverbruik verminderen en wat dat oplevert
Ik deel je welke onderdelen mijn keuze hebben beïnvloed en voor welke aanbieder ik uiteindelijk heb gekozen.
De warmtepomp als onderdeel van het tuinontwerp.
De buitenunit van een warmtepomp wordt vaak gezien als een noodzakelijk kwaad. Iets wat “ergens achterin” moet worden weggewerkt. Maar juist die gedachte zorgt ervoor dat warmtepompen als storend worden ervaren. Net zoals je nadenkt over de plek van een schuur, pergola of buitenkeuken, verdient ook een warmtepomp een doordachte positie.
In een goed tuinontwerp wordt een warmtepomp:
- vanaf het begin meegenomen
- logisch gepositioneerd
- onderdeel van het geheel, en geen toevoeging achteraf
Waar let je qua design en tuinontwerp op bij de plek van een warmtepomp?
1. Zichtlijnen
Vanuit huis én vanuit de tuin. Een warmtepomp hoeft niet onzichtbaar te zijn, maar moet wel buiten de directe zichtlijnen blijven. Toch wil je niet teveel warmteverlies door het ver van de gevel te plaatsen. Een lastige puzzel, maar we komen er altijd wel uit.
2. Afstand tot terras en zithoeken
Niet alleen vanwege geluid, maar ook vanwege beleving. Je wilt niet voortdurend naar een technisch object kijken op de plek waar je ontspant.
3. Onderhoud en bereikbaarheid
Een warmtepomp moet goed bereikbaar blijven voor service en eventueel onderhoud. Volledig ‘inpakken’ is daarom geen optie.
4. Luchtstromen
De buitenunit verplaatst lucht. Beplanting of schuttingen mogen die luchtstroom niet blokkeren. Dit betekent vaak dat je circa 50 cm vrije ruimte rondom de unit nodig hebt (dit kan per merk verschillen).
Designoplossingen: zo integreer je een warmtepomp mooi in je tuin.
Beplanting is ideaal om techniek te verzachten, mits goed toegepast. Denk aan:
- siergrassen met een luchtige structuur,
- meerstammige heesters,
- wintergroene planten voor 12 maanden mooi beeld.
Belangrijk: planten mogen de warmtepomp omkaderen, maar nooit dicht op de unit staan.
Mijn keuze in design
Het aanbod is groot. Veel buitenunits zijn functioneel wit. Technisch prima, maar visueel behoorlijk aanwezig. Zelfs wanneer je er beplanting voor zet, blijven deze units vaak opvallen. En dat vind ik, als tuinontwerper, een gemiste kans.
Wat mij aanspreekt in het design van DeWarmte is de rustige, ingetogen vormgeving. Een uitstraling die past bij buitenruimtes, materialen en warme tint die minder contrasteren met groen en natuurlijke elementen. Het ontwerp dat zich eenvoudig inpassen in verschillende tuinstijlen. Het heeft een uitstraling die tijdloos is.
Het resultaat is een warmtepomp die niet vraagt om verstoppen, maar die je kunt meenemen in het ontwerp. Zo ontstaat er balans tussen techniek en tuin: niet als los object, maar als onderdeel van het geheel.
Geluid van een warmtepomp: wat mag en wat merk je ervan?
Naast het design en verbruik, is het geluid ook belangrijk. Een moderne warmtepomp is stiller dan veel mensen denken. Het geluid van een warmtepomp wordt uitgedrukt in decibel (dB) en verschilt per type en merk. Daarnaast is het dus vooral afhankelijk van plaatsing hoeveel je hoort.
In Nederland geldt voor een warmtepomp:
- maximaal 40 dB(A) op de erfgrens in de nacht
- overdag gelden ruimere normen: 45 dB.
Om de meest geruisloze pomp te kiezen, heb ik goed naar het aanbod gekeken. Grappig genoeg zeggen zij allemaal ‘ de stilste’ te zijn. Iedereen blijkt een unieke fluister technologie te hebben. Maar je hoeft geen wetenschapper te zijn om hun gegevens eens naast elkaar te zetten. Dat heb ik hieronder gedaan. Het viel mij ook op dat niet iedereen het aantal dB communiceert (of zo verstopt dat ik het niet heb gevonden). Het wel hebben over ‘fluister technologie’, maar de consument niet informeren over het aantal dB, daar zet ik mijn vraagtekens bij. Klik op het merk om de bron te zien:
Daikin: 44-50 dB
De stilste Vaillant aroTHERM Split plus: 48 dB
Quatt: 55 dB
Weheat start vanaf 38 db
Remeha Mecuria: 42,8 dB
De all electric Pomp MP van DeWarmte is 34 dB. Dit blijkt dus echt de stilste pomp die op dit moment verkrijgbaar is.
Verkijk je hier niet op. Weet dat elke 3 dB een verdubbeling is van het geluid. Wanneer je dus een verschil van 9 dB ziet, is dat dus 3 x zo hard.
Regelgeving en vergunningen: wat moet je weten?
Heb je een vergunning nodig voor een warmtepomp? In de meeste gevallen:
- in de meeste gevallen is de pomp vergunningvrij
- mits hij binnen de geldende regels wordt geplaatst
Denk aan:
- plaatsing in het zicht, zoals op een plat dak of aan de voorkant van de woning kan anders beoordeeld worden.
- monumentale panden en beschermde dorpsgezichten hebben vaak strengere eisen.
- lokale gemeenten kunnen aanvullende regels hanteren.
Afstand tot de erfgrens
Er is geen landelijke vaste afstand in meters, maar:
- je moet voldoen aan de geluidsnormen op de erfgrens
- sommige gemeenten hanteren richtlijnen of adviezen
Laat je daarom altijd goed informeren en betrek de warmtepomp al vroeg in het ontwerp.
Van het gas af: wat levert een warmtepomp je op?
Ik deel graag mijn verbruik. Door over te stappen op een warmtepomp:
- verlaag je je gasverbruik drastisch of volledig
- ben je minder afhankelijk van schommelende gasprijzen
- maak je je woning toekomstbestendig
De exacte besparing hangt af van de isolatie van de woning, het type warmtepomp (hybride of volledig elektrisch) en de energieprijzen en verbruik. Maar vrijwel altijd geldt:
- lagere maandlasten op termijn
- recht op subsidies
- waardevermeerdering van de woning
Hieronder zie je ons eigen verbruik. Dit is gemeten in december. Het was voor die tijd van het jaar relatief zacht weer: overdag rond de 10 graden en ’s nachts circa 5 graden.
We wonen in een huis met een vloeroppervlakte van 220 m² en zijn met een gezin van vier personen.
- De eerste foto laat ons verbruik zien met een cv-ketel.
- De tweede foto toont het verbruik met een all-electric pomp. Dit was de eerste week zonder cv, dus qua temperatuur redelijk hetzelfde (iets kouder buiten).
Rekensom besparing
In de laatste week dat we nog gas gebruikten, verbruikten we 62,9 m³ gas. Tegen een tarief van €1,10 per m³ komt dat neer op €69.
In de eerste week met de warmtepomp gebruikten we 78 kWh extra elektriciteit. Bij een stroomprijs van €0,28 per kWh betekent dat €21,84.
Het verschil tussen beide weken: €47,16 besparing. Het lijkt er, in deze eerste prille fase, op dat we €200 per maand kunnen besparen (wintermaanden).
Daarbij is het belangrijk om te zeggen dat dit geen één-op-één vergelijking is. In de eerste week met de warmtepomp hebben we bijvoorbeeld onze elektrische auto vaker opgeladen, en het was die week ook iets kouder dan in de laatste week met de cv-ketel.
Met deze cijfers kunnen we ook beter inschatten hoeveel zonnepanelen voor ons interessant zijn, zonder onnodig veel stroom terug te leveren.
Slim omgaan met vloerverwarming
We hebben goed geluisterd naar het advies om de vloerverwarming ’s avonds en ’s nachts slechts 1 tot 1,5 graad te laten afkoelen. Wanneer je de vloerverwarming verder laat terugvallen, moet de warmtepomp de volgende dag harder werken om de temperatuur weer op peil te brengen. Dat kost meer stroom en werkt juist averechts voor je verbruik.
Koelen: mooi meegenomen
De warmtepomp van DeWarmte, kan in de zomer ook actief koelen, tot ongeveer 5 graden. Wij hebben een plat dak, wat ervoor zorgt dat de bovenverdieping in de zomer snel warm wordt. De mogelijkheid om te koelen met onze vloerverwarming zien wij daarom als een prettig extra voordeel.
Last but not least: 300 liter boiler
Hier werd de boiler uitgepakt.
Deze heeft een slimme sturing waardoor het water op de beste momenten verwarmt wordt. Bijvoorbeeld wanneer zonnepanelen stroom opwekken of wanneer dynamische stroomprijzen laag zijn. Hierdoor wordt het eigenlijk een soort warmtebatterij.
Deze boiler heeft de iF Design Award 2024 gewonnen.
Subsidie: pak de korting
Elk jaar kunnen de regeling en de subsidiebedragen veranderen. Het gaat om de ISDE, wat staat voor Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing.
Via de RVO-site kun je zelf een subsidieaanvraag indienen. Vind je dat ingewikkeld, dan zijn er ook tussenpersonen die dit voor je kunnen regelen. Klik hier voor de site. Op de site vind je per warmtepomp exact hoeveel subsidie van toepassing is. Zo weet je vóór de aankoop wat je terugkrijgt.
Voor particulieren wordt de subsidie achteraf uitgekeerd. Het duurt maximaal acht weken voordat het bedrag wordt overgemaakt.
Met het plaatsen van twee warmtepompen van 16,5 kW en een boiler van 300 liter ontvingen wij in 2025 ruim €7.000 aan subsidie. Voor ons een extra bevestiging dat de overstap naar all-electric de juiste keuze was.